W dzisiejszym artykule otrzymacie krótki wstęp techniczny do samej metody, wskazania, sposób leczenia oraz to, kto się tym najczęściej zajmuje.
Fala uderzeniowa w przezczaszkowej stymulacji impulsowej
Początki fali uderzeniowej w medycynie
Fale uderzeniowe to impulsy akustyczne, znane od końca lat 80-tych i są one wykorzystywane do pozaustrojowego leczenia kamicy nerkowej, chorób układu ruchowego, do stymulacji angiogenezy, czy w przypadku nieprawidłowego gojenia się ran.
Dopiero w połowie lat 90-tych skuteczność fal uderzeniowych została dostrzeżona w chorobach neurologicznych. W 2015 r. na Uniwersytecie Wiedeńskim wykonano pierwsze zabiegi u pacjentów z chorobą Alzheimera. A w 2018 roku przezczaszkowa stymulacja impulsowa (TPS®) przy użyciu systemu NEUROLITH® została dopuszczona do leczenia ośrodkowego układu nerwowego u pacjentów z chorobą Alzheimera. W przypadku innych chorób neurologicznych tj.: choroba Parkinsona oraz depresji trwają badania kliniczne.
Fala uderzeniowa a ultradźwięki
Fale uderzeniowe oraz ultradźwiękowe to fale akustyczne posiadające podobny zakres częstotliwości. Ultradźwięki to fale ciągłe z licznymi oscylacjami, z kolei fala to pojedynczy impuls uderzeniowy, po którym następuje fala rozciągająca o mniejszej amplitudzie. Ze względu na zmienną ekspozycję o wysokiej częstotliwości, energia fal ultradźwiękowych jest absorbowana przez tkankę i może powodować jej ogrzanie. Taki efekt nie jest obserwowany dla fal uderzeniowych. Dlatego stymulacja TPS nie powoduje przegrzewania się tkanek.
TPS – zasada działania.
Stymulacja różnych obszarów mózgu przy pomocy tej metody jest możliwa na głębokości do 8 cm. Właściwości fali uderzeniowej umożliwiają efektywne wykorzystanie energii fizycznej w miejscowo ograniczonych obszarach tkanek mózgu. W ten sposób dochodzi do mechanotransdukcji, czyli (przekształcenie bodźca mechanicznego na informację biochemiczną) pobudzenia czynników wzrostu oraz uwolnienia tlenek azotu. Dzięki czemu uzyskuje się:
- Modulację odpowiedzi neuronów
- Zmniejszenie atrofii kory mózgowej
- Stymulację neuroplastyczności
- Poprawę ukrwienia mózgu, tworzenie nowych naczyń krwionośnych (neoangiogeneza)
- Regenerację nerwów
- Poprawę stanu aksonalnego w stymulowanym obszarze
- Poprawę sprawności mózgu w demencji spowodowanej chorobą Alzheimera
- Normalizację tzw. funkcjonalnej łączności pomiędzy obwodami mózgu istotnymi dla regulacji nastroju (potencjalne działanie przeciwdepresyjne).
Skutki uboczne przy TPS.
Potencjalne działania niepożądane, które jeśli wystąpią to z reguły ustępują po około 5 dniach to: obrzęk, zaczerwienienie, krwiak, wybroczyny, niewielka bolesność, dyskomfort stymulowanej okolicy.
Przeciwskazania do Terapii TPS:
- skazy krwotoczne
- zakrzepica
- ciąża
- guz mózgu
- terapia kortyzonem do 6 tygodni przed pierwszym zabiegiem
- obecność metalowych ciał obcych w mózgoczaszce (np. stenty, odłamki)
- rozrusznik serca
A jak wygląda proces stymulacji od strony operatora?
Urządzenia, które są niezbędne do rozpoczęcia stymulacji to sam aparat do TPS (z panelem neuronawigacji), płyn do cewki stymulującej, żel do skóry głowy oraz wygodny fotel dla pacjenta. Pacjent spędza około 20 min na nim, w trakcie stymulacji pacjent powinien ruszać jak najmniej głową. Urządzenie po uruchomieniu przeprowadza odpowiednie testy bezpieczeństwa, następnie aby rozpocząć stymulację należy posiadać ostatnie MR głowy pacjenta (sekwencja najbardziej pożądana do wykonania zabiegu to 3D T1 axial, inne sekwencje również są akceptowalne). Jak już system przyjmie i otworzy badanie, dochodzi do stworzenia modelu 3D głowy, następnie należy skonfigurować model 3D z głową pacjenta, wykonując jej obrysy, przy pomocy znacznika. Jak już obraz będzie gotowy, należy nałożyć żel na głowę, uruchomić cewkę i rozpocząć stymulację. Ilość impulsów, którą otrzymuje pacjent w trakcie jednej sesji to maksymalnie 6000. Impulsy można podawać w jeden obszar mózgu lub kilka wybranych. Pacjent pojawia się na 6 zabiegów, 3 dni w tygodniu z dniem przerwy pomiędzy zabiegami. Przezczaszkową stymulacją impulsową na świecie zajmują się lekarze oraz elektroradiolodzy.
Czy to ratunek dla chorych na Alzheimera i ich rodzin?
Od 2018 roku w Europie TPS czyli przedczaszkowa stymulacja impulsowa jest metodą terapeutyczna stosowaną w leczeniu w łagodnym i umiarkowanym stadium choroby Alzheimera.
Wiodącym celem terapii jest poprawa zdolności poznawczych poprzez stymulację różnych obszarów mózgu oraz podtrzymanie tego efektu jak najdłużej. U pacjentów, u których wykonano zabiegi zostały odnotowane poprawy w obszarze zdolności werbalnych, pamięciowych, orientacji przestrzennej oraz w zmniejszeniu objawów towarzyszącej depresji. W 50 krajach Europy wykonano już 3500 zabiegów TPS przy użyciu systemu NEUROLITH®.
TPS stanowi potencjalną nadzieję dla chorych i ich rodzin w celu spowolnienia objawów choroby Alzheimera. Stanowi także potencjalną nadzieję dla chorych na Parkinsona usprawniając ich równowagę i poprawiając mowę.
Informacje na podstawie:
