29 października obchodzimy Światowy Dzień Udaru Mózgu. Udar jest najczęstszą przyczyną śmierci zaraz po chorobach serca [1]. Szacuje się, że w 2017 roku zmarło aż ok 6,2 mln ludzi na świecie z powodu udaru mózgu, przy czym aż 130 milionów lat utracono z powodu śmierci lub uszczerbku na zdrowiu spowodowanego udarem (wskaźnik DALYs) [2].
Udary niedokrwienne nadal występują znacznie częściej niż krwotoczne. W wyniku udaru zostaje uszkodzona tkanka mózgowa. Dlatego też liczy się czas do jak najszybszego zdiagnozowania oraz rozpoczęcia leczenia poprzez podanie leków rozpuszczających skrzeplinę bądź poprzez mechaniczne udrożnienie naczynia. Jednakże nadal największy problem stanowi fakt wezwania pomocy przez chorego bądź jego rodzinę. Warto wspomnieć hasło: time is brain podkreśla dr Krzysztof Kądziołka. Co oznacza, że pacjent powinien jak najszybciej trafić do ośrodka udarowego. Wtedy też mówimy o złotym oknie czasowym. W przypadku leczenia trombolitycznego liczy się 4,5h od rozpoczęcia objawów przy udarze niedokrwienny, a przy krwotocznym i leczeniu mechanicznym do 6h [3,6].
W Polsce w 2019 roku odnotowano 18 ośrodków udarowych, które są objęte programem pilotażowym przez Ministerstwo Zdrowia. Pacjent, który nie trafi bezpośrednio do ośrodka dedykowanego musi przebyć drogę między szpitalami najczęściej karetką lub helikopterem. W wyniku czego sam transport wydłuża czas do rozpoczęcia leczenia [3,4,6].
Warto zaznaczyć, że istotną rolę w wykryciu udaru stanowi obrazowanie metodą tomografii komputerowej bądź rezonansu magnetycznego. Wylicza się, że w ciągu roku według Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) wykonano 3,5 mln badań przy użyciu tomografii komputerowej oraz 1,3 mln badań metodą rezonansu magnetycznego. Na 1 tomograf komputerowy przypadło 60 tys. osób, na 1 rezonans magnetyczny 128 tys. osób. W porównaniu do Stanów Zjednoczonych, gdzie na 1 mln mieszkańców przypada 36 aparatów, a w Polsce ten wynik jest równy 8. Odnotowuje się, że liczba badań na 1000 mieszkańców wynosi 120 w USA, a w Polsce 30 [4]. Przedstawione dane nie wyglądają zbyt obiecująco i niestety w wielu szpitalach w kraju nadal nie ma rezonansu magnetycznego. Raport NFZ z 2017 wskazuje, że w województwie opolskim jest zaledwie 10 tomografów komputerowych i 3 rezonanse magnetyczne. W województwie lubelskim nie jest lepiej: 16 i 7, a w warmińsko-mazurskim 19 i 7 [4]. Pacjent, który trafia do szpitala przechodzi szereg badań, gdy już trafi do Zakładu Radiologii tam wykonywane jest badanie obrazowe. Jednakże w nocy, weekendy czy święta w Zakładzie Radiologii próżno szukać radiologa. W takich sytuacjach badania wysyłane są na Teleradiologię. Niestety nie każdy ośrodek ma szczęście otrzymać wynik badania pacjenta „udarowego” w godzinę czy dwie.
Naprzeciw wychodzi Brainomix w diagnostyce obrazowej mózgu. Przy pomocy protokołu Brainomix lekarz, który odbywa dyżur na izbie przyjęć bądź szpitalnym oddziale ratunkowym ma możliwość oceny badania poprzez zintegrowany system Brainomix i otrzymania wyniku wraz z oznaczeniem ognisk udarowych. System Brainomix przy użyciu sztucznej inteligencji pozwala na szybką i dokładną ocenę niedokrwienia poprzez określenie miejsca i wielkości udaru. Dzięki aplikacji możliwa jest szybka ocena badania głowy niezależnie od doświadczenia i wiedzy lekarza pełniącego dyżur. System poprzez ujednolicenie standardów pozwala na współpracę ośrodków z całej Europy. Celem aplikacji jest pomoc w szybszym i lepszym podejmowaniu decyzji w leczeniu pacjentów z udarem mózgu [5]. System Brainomix posiada kilka modułów, które mają za zadanie ocenę badań mózgu (bez lub ze środkiem kontrastującym). Lekarz ma dostęp do specjalnego interfejsa przeglądarki systemu, do obrazów DICOM wyniku, które przesyłane są do PACSa systemu szpitalnego oraz e-mailem do użytkownika aplikacji. Jedynym minusem systemu jest to, iż badanie z artefaktem może nie być ocenione przez system [5].
Aspektami technicznymi badania są odpowiednie protokoły dla CT i MR głowy. Istotnym jest aby wykonać to zgodnie z wystandaryzowanym protokołem i tu ważną rolę odgrywa komunikacja lekarz – elektroradiolog – inżynier Brainomix [5].
Jedynym i najważniejszym celem jest uzyskanie spójnej opieki nad pacjentem. Dlatego też kluczowym wydaje się uzyskanie jednolitych protokołów obrazowania pomiędzy szpitalem kierującym a ośrodkiem terapeutycznym. Dzięki temu uzyskuje się automatycznie wynik badania przy zastosowaniu systemu Brainomix [7].
Źródła: ↓
- Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia, NFZ o zdrowiu, Udar niedokrwienny mózgu, Warszawa, 2019 https://zdrowedane.nfz.gov.pl/pluginfile.php/202/mod_resource/content/1/udar_niedokrwienny_mozgu_nfz_o_zdrowiu.pdf, data dostępu: 10.12.2020
- Hmwe K., Murray C., Afshin A., Global, regional, and national disability-adjusted life years (DALYs) for 359 diseases and injuries and healthy life expectancy (HALE) for 195 countries and territories, 1990–2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017, Global Health Metrics, 392, 10159, s. 1859-1922, 2018
- Puls Medycyny, W Polsce rozpoznaje się 90 tysięcy udarów rocznie, https://pulsmedycyny.pl/w-polsce-odnotowuje-sie-90-tys-udarow-niedokrwiennych-rocznie-971045. data dostępu: 10.12.2020
- Epidemiologia udaru mózgu, https://udarowcy.com.pl/udar-mozgu/przykladowa-strona/epidemiologia-udaru-mozgu/, data dostępu: 10.12.2020
- Brainomix, https://www.brainomix.com/, data dostępu: 10.12.2020
- „Udar mózgu to druga przyczyna zgonów na całym świecie i najczęstszy powód niepełnosprawności dorosłych”https://everethnews.pl/newsy/udar-mozgu-to-druga-przyczyna-zgonow-na-calym-swiecie-i-najczestszy-powod-niepelnosprawnosci-doroslych/, data dostępu: 10.12.2020
- Egger K., Strecker C., Kellner E., Urbach H., Imaging in acute ischemic stroke using automated postprocessing algorithms, Der Nervenarzt, 89, 885–894, 2018
